امروزه به اعتقاد بیشتر کارشناسان و خبرگان نظام توزیع کالا، عرضه کالا توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای مناسب‌ترین و بهترین روش همچنین اکنون نظام توزیع کالا در ایران همانند معدود کشورهایی است که بخش اعظم توزیع کالا به‌صورت سنتی توسط بنگاه‌های صنفی کوچک که بسیاری از استانداردهای الزامی در این زمینه را رعایت نمی‌کنند، صورت می‌گیرد. بر این اساس تغییر و اصلاح نظام توزیع کالا و خدمات از جمله موضوعات مدنظر دولت در طرح تحول اقتصادی کشور محسوب می‌شود که وزارت بازرگانی متولی اصلاح آن شده است.
طی یکی، دو سال اخیر معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی برای اصلاح نظام توزیع طرح‌هایی را اجرا کرده که از آن جمله می‌توان به طرح گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی اشاره کرد. با این هدف تسهیلاتی برای ایجاد و گسترش اینگونه فروشگاه‌ها همراه با کمک‌ها و حمایت‌های دولت مد نظر قرارگرفته است. اما موضوعی که متأسفانه در اجرای این طرح کمتر مورد توجه قرار نگرفته رعایت حداقل استانداردهای ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌ویژه نبود مکان‌یابی مناسب و بهینه برای ایجاد اینگونه فروشگاه‌هاست.
ضعف برنامه‌ریزی
در نتیجه نبود الزام به رعایت اینگونه استانداردها در انجام این طرح توسط وزارت بازرگانی از یک طرف و توجه نکردن به اصلاح عوامل اصلی عدم‌شکل‌گیری فضای رقابتی در محیط کسب و کارهای مرتبط با نظام بازرگانی خرده‌فروشی و عمده‌فروشی کالاها و خدمات در کشور، منجر به تداوم فعالیت بنگاه‌های صنفی سنتی شده است. پیامد این امر شکست راه‌اندازی و توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. با این شرایط در نهایت نیز اعلام می‌شود، ایجاد و توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در نظام توزیع کالا در ایران کارایی لازم را ندارد، غافل از آنکه برنامه‌ای که باید برای اصلاح نظام توزیع کالا همچون سایر کشورها مد نظر قرار می‌گرفت، با توجه به اصلاح نشدن علل اصلی شکل‌گیری وضعیت ناکارآمد نظام توزیع کالا و اتخاذ سیاست‌های ناکارآمد و از سوی دیگر بی‌توجهی به حداقل استانداردهای لازم برای ایجاد این فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این طرح به درستی مد نظر سیاستگذاران قرار نگرفته است.
نمونه بارز رعایت نشدن حداقل استانداردهای شکل‌دهی فروشگاه‌های زنجیره‌ای که در سال‌های اخیر همراه بارشد استفاده از خودروی شخصی در خرید کالاها شکل گرفته و باید به‌هنگام چاره‌جویی برای رفع این نقیصه در طرح توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی مورد توجه قرار می‌گرفت، رعایت استاندارد ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در مکان مناسب و تخصیص فضای کافی برای توقف خودروی کارکنان و مراجعه‌کنندگان به این فروشگاه‌هاست، چرا که کارکرد مهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای نسبت به خرده‌فروشی‌های سنتی، ارائه اقلام بیشتری از کالاها برای نیاز هفتگی، ماهانه و کلی خانوارها‌ست.
با این شرایط معمولا افراد نیز برای مراجعه به اینگونه مکان‌ها از خودروی شخصی استفاده می‌کنند، چرا که اکنون بنگاه خرده فروشی کوچک برای خرید روزانه افراد در مناطق مختلف شهر به تعداد بسیار زیاد وجود داشته و در نتیجه اولویت ایجاد و توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران برای تأمین خرید روزانه خانوارها و افراد نیست. بر این اساس باید حمایت دولت برای ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای از متقاضیان در راستای ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای متوسط و بزرگ برای خرید هفتگی یا ماهانه کالا باشد.
ساختارهای نامناسب
با وجود این الزامات مشاهده می‌شود اغـلب فــروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی در متراژهای کوچک و بدون توجه به مکان‌یابی و در نظر گرفتن فضایی مناسب و کافی برای پارکینگ خودرو، احداث شده‌اند. با توجه به گستردگی ایجاد و توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشورهای مختلف، اکنون حوزه فعالیت بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ در سایر کشورها از سطح ملی فراتر رفته و به صورت فراملی و بین‌المللی فعالیت می‌کنند. البته باید توجه داشت که روند شکل‌گیری و گسترش اینگونه فروشگاه‌ها در کشورهای دیگر، موقعیت مناسبی برای ما جهت استفاده از تجربیات دولت‌های اینگونه کشورها در زمینه‌های مختلف سیاستگذاری، تدوین قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی برای سوق‌دهی نظام توزیع کالاها به سمت فروشگاه‌های زنجیره‌ای توسط دولت به‌وجود آورده است.
همچنین متقاضیان احداث فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران نیز می‌توانند از تجربیات فروشگاه‌های زنجیره‌ای این کشورها از طراحی تا شکل‌گیری و فعالیت استفاده کنند. در نتیجه اکنون ادبیات لازم برای مکان‌یابی فروشگاه زنجیره‌ای در درجه‌های مختلف ایجاد اینگونه فروشگاه‌ها، از نظر رعایت اصول لازم در طراحی و ایجاد و حداقل استانداردها برای چگونگی فعالیت جاری همچنین آموزش کارکنان و صورت‌های مالی فراهم است. بر این اساس لازم است برای هرگونه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای اصلاح نظام توزیع از تجربیات موفق کشورهای دیگر در این خصوص استفاده شود.
تأثیر‌گذاری با ارائه الگو
با توجه به واقعیت‌ها و شرایط نظام توزیع کالا در ایران به نظر می‌رسد توجه به حداقل استانداردها برای طراحی و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به همراه مد نظر قرارگرفتن استانداردهای لازم برای فعالیت‌های جاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای( البته با توجه به ویژگی‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشورمان) امری اجتناب‌ناپذیر است. پرداخت تسهیلات بانکی یا هرگونه همکاری و مساعدت دولتمردان برای ایجاد و گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای (مانند ارائه تخفیف‌های مالیاتی یا پرداخت بخشی از هزینه بیمه‌های کارگری و... با توجه به رعایت اصول بهداشتی و حداقل استانداردهای حقوق مصرف‌کنندگان در شکل‌دهی فروشگاه) و از همه مهم‌تر ایجاد فضای مناسب برای توقف خودرو از جمله زیرساختهای توسعه این شیوه توزیع کالاست. توجه به این موارد موفقیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایفای نقش واقعی خود یعنی توزیع مناسب کالاها و خدمات را به‌دنبال داشته و در نتیجه فروشگاه‌های سنتی نیز در تبعیت از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مذکور نسبت به اصلاح سخت‌افزار و نرم‌افزار مورد استفاده در فعالیت بازرگانی خرده‌فروشی و عمده‌فروشی خود اقدام می‌کنند.
اجرایی شدن درست این برنامه موجب خواهد شد تا نظام توزیع کالا در کشورمان نیز مانند سایر کشورها به سوی فضای رقابتی و عرضه کالاها در شرایط مناسب و مطلوب سوق یابد. اما بی‌توجهی به زیرساختهای مذکور موجب خواهد شد تا این طرح نیز همچون بسیاری از طرح‌هایی که برای اصلاح نظام توزیع کالا و خدمات به اجرا در آمده با شکست مواجه شود. با این شرایط پس از صرف زمان و هزینه بسیار، نظام توزیع کالا و خدمات اصلاح نشده و همچنان به شکلی ناکارآمد و به دور از رعایت حقوق مصرف‌کنندگان به حیات خود ادامه خواهد داد.
